Αργυρώ Μαντόγλου, Σώμα στη Βιτρίνα

Αργυρώ Μαντόγλου, Σώμα στη Βιτρίνα  (Μεταίχμιο) 

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ‘Σώμα στη Βιτρίνα’,  διαβάζω ότι πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα και μεταφυσικό θρίλερ που εκτυλίσσεται στο Άμστερνταμ. Στο πρώτο πλάνο της ιστορίας βρίσκονται η Νατάσσα,  μια νεαρή που εργάζεται ως ιερόδουλη πίσω από την βιτρίνα στην κόκκινη συνοικία της πόλης, ο Άγγελος, που επισκέπτεται από την Ελλάδα, και η Έλσα, μια συγγραφέας που έχει περάσει τα σαράντα – ο λιγότερο σκοτεινός μα και λιγότερο ενδιαφέρων μυθιστορηματικά χαρακτήρας.

Στα προτερήματα του βιβλίου θα πρέπει να σημειώσουμε καταρχάς τη γλώσσα του, που είναι προσεγμένη και καλοδουλεμένη. Η συγγραφέας έχει κάνει έρευνα για τις λεπτομέρειες του βίου των ιστορικών προσώπων που αναφέρει, κάτι που είναι σίγουρα θετικό. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει, επίσης, στον χαρακτήρα της  Έλσε Κρίστενς -υπαρκτό πρόσωπο που απαγχονίστηκε το 1664 στο Άμστερνταμ- καθώς ο τρόπος που αναπλάθει η συγγραφέας την ιστορία της συνιστά το πιο καλογραμμένο και αφηγηματικά άρτιο τμήμα του βιβλίου.

Συνολικά, όμως, το κείμενο μου προκάλεσε την εντύπωση ότι κάπου είχα ξαναδιαβάσει για όλα αυτά, μία αίσθηση που στο παρελθόν είχα και για άλλα βιβλία της Αργυρώς Μαντόγλου. Ο νους μου πήγε σε πεζογράφους που γνωρίζουν παγκόσμια επιτυχία, και οι οποίοι έχουν ασχοληθεί με το ιστορικό μυθιστόρημα, όπως η Ντόνα Ταρτ και ο Λεονάρδο Παδούρα. Θεματικά, τουλάχιστον, μπορεί να δημιουργηθεί μια αίσθηση οικεότητας στον έμπειρο αναγνώστη.

Αν και οι βασικοί χαρακτήρες είναι τρεις, συχνά η ιδιαιτερότητα της κάθε φωνής υποχωρεί και ο αναγνώστης δεν αντιλαμβάνεται αν δεν ελέγξει τον τίτλο του κεφαλαίου ποιος είναι ο εκάστοτε αφηγητής. Επιπλέον, η διαρκής εναλλαγή προσώπων μπορεί να κουράσει γιατί έχουμε απλή παράθεση πληροφοριών και στοιχείων για το παρελθόν τους, αντί για εμβάθυνση στην ψυχοσύνθεσή τους. 

Το κείμενο της Μαντόγλου χαρακτηρίζει επίσης ένας διδακτισμός αναφορικά με τις σχέσεις των φύλων, ο οποίος  τείνει, κατά την άποψή μου, προς ένα συντηρητισμό που υποβοηθάται από διάφορα κλισέ για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα και τι άντρας. 

Το δε μυστήριο της ιστορίας δεν διατηρείται για πολύ, εφόσον μάλλον εύκολα γίνονται αντιληπτές οι σκοτεινές πράξεις των ηρώων – πράξεις των οποίων η αποκάλυψη υποτίθεται ότι θα ενέτεινε την αναγνωστική ένταση και αγωνία. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχουν κορυφώσεις, αλλά απλώς να επιβεβαιώνονται οι υποψίες του αναγνώστη.

Το σημαντικότερο όμως, κατά τη γνώμη μου, πρόβλημα του μυθιστορήματος –‘Σώμα στην Βιτρίνα’  σε αντίθεση με ό,τι υπόσχεται ο τίτλος του – είναι η απουσία  του βιωματικού σώματος από την ιστορία. Οι περιγραφές των σεξουαλικών συνευρέσεων της ιερόδουλης με τους πελάτες είναι ελάχιστες και περιορίζονται κυρίως σε ηθικιστικές διαπιστώσεις για το τι είδους άντρες καταλήγουν στους οίκους ανοχής, και που οφείλονται τα βίτσια και οι προτιμήσεις τους. 

Το ωμό σεξ, το πάθος, η σωματικότητα της επαφής, οι ψυχικές ανάγκες κι οι ορμές της κεντρικής ηρωίδας, είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Οι ερωτικές επαφές αφορούν περισσότερο την Έλσα, και είναι ανολοκλήρωτες κι ανιαρές καθώς αναπαράγουν ρομαντικά στερεότυπα. Δυστυχώς, η δική μου αναγνωστική εντύπωση ήταν ότι το σώμα της πρωταγωνίστριας, το σώμα της γυναίκας, παραμένει τελικά βουβό στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου της Μαντόγλου. 

Ένα βιβλίο με ενδιαφέρον θέμα, βασισμένο σε σοβαρή έρευνα, αλλά ελλιπές ως προς την αφηγηματική ένταση που μπορεί να παράσχει η εμβάθυνση στο ψυχικό και σωματικό πεδίο συνάντησης των χαρακτήρων.

Νίκος Δαββέτας, Ωστικό κύμα

Όσοι παρακολουθούν το πεζογραφικό έργο του Νίκου Δαββέτα, γνωρίζουν ότι δεν διστάζει να θίξει ζητήματα απαιτητικά, που η επικαιρότητά τους, το γεγονός ότι αφορούν συμβάντα που εκτυλίσσονται σε παρόντα χρόνο, μπορεί να εντείνουν το αναγνωστικό ενδιαφέρον αλλά αυξάνουν επίσης το βαθμό δυσκολίας για τον συγγραφέα. Στο νέο του μυθιστόρημα, με τον τίτλο Ωστικό κύμα,  το θέμα που επιλέγει ο Δαββέτας κυριαρχεί στην τρέχουσα ειδησεογραφία: πρόκειται  για την ισλαμική τρομοκρατία, στις πολλαπλές - θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτικές - διαστάσεις της.  

Το βιβλίο είναι καλογραμμένο. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι στερείται της εμβάθυνσης που απαιτείται από το θέμα. Οι ψυχολογικές και κοινωνιολογικές εξηγήσεις που δίνει ο συγγραφέας για το γεγονός ότι ένας συνηθισμένος νεαρός Έλληνας, αποφασίζει να εμπλακεί σε μία ισλαμική τρομοκρατική οργάνωση, δεν επαρκούν και δεν προσφέρουν ικανοποιητικά στοιχεία ώστε να στηθεί ένας αληθοφανής, πειστικός ήρωας. Το αποτέλεσμα είναι ο Δαββέτας να μην παραδίδει έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα, αλλά μία στοιχειωδώς σκιαγραφημένη και τελικά στερεότυπη λογοτεχνική φιγούρα. Η μητέρα δίνεται με τρόπο πιο επαρκή και ολοκληρωμένο, ωστόσο σε ορισμένα σημεία ο συγγραφέας έχει καταφύγει σε στερεότυπες κι αναμενόμενες συμπεριφορές, ώστε να εξηγήσει τις σκέψεις και τις κινήσεις της, γεγονός που μπορεί μεν να προσφέρει αληθοφάνεια, αλλά δεν ενέχει εκπλήξεις κι ενδιαφέρουσες ανατροπές για τον αναγνώστη. 

Το μπούλινγκ που έχει υποστεί ο νεαρός στο γυμναστήριο, το γεγονός ότι είναι παιδί χωρισμένων γονιών και εγγόνι αριστερού αγωνιστή, η αποξένωση που νιώθει, το δόλωμα του σεξ που ρίχνει  η νεαρή συμφοιτήτρια που γίνεται ο σύνδεσμός του με την τρομοκρατική ομάδα,  είναι μερικοί από τους λόγους που αναφέρει ο συγγραφέας επιχειρώντας μία μάλλον πρόχειρη ανάλυση των αιτιών που τον οδήγησαν να συμμετάσχει στην οργάνωση. Χωρίς καμία αναφορά στην θρησκευτική πίστη του (ή στην απουσία της) και με σύντομες μόνο αναφορές στο αριστερό παρελθόν του παππού του και στην άξεστη συμπεριφορά του ίδιου του του πατέρα, δίχως ουσιαστικότερη κοινωνιολογική ανάλυση, είναι αδύνατο να στηθεί ένα στέρεο αφήγημα γι αυτό το τόσο ενδιαφέρον θέμα. 

Αντιθέτως, με τον τρόπο που είναι δοσμένες οι πιθανές αιτίες των πράξεων του πρωταγωνιστή -με μια απλή απαρίθμηση ώστε να σβηστούν από την λίστα με τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται από δημοσιογράφους σε νεαρούς τρομοκράτες – δεν εξασφαλίζουν τον στοχασμό του αναγνώστη. Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα προκαλέσει ίσως αρχικά τον εντυπωσιασμό αρκετών αναγνωστών, αλλά στη συνέχεια μάλλον θα απογοητεύσει.

Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Η Λάσπη

Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Η Λάσπη, Μελάνι

Στο πρώτο μυθιστόρημά του ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος αφηγείται μια ιστορία αποσπασματική, ασυνεχή και εν δυνάμει πολυδιάστατη. Τα θέματα που θίγει, ο τρόπος γραφής, και η απόκρυψη καίριων λεπτομερειών, εγείρουν αρχικά το ενδιαφέρον του αναγνώστη και δημιουργούν προσδοκίες για μια εξερεύνηση της παράξενης προσωπικότητας του Αλέξανδρου, καθώς και των δορυφορικών χαρακτήρων από το ερωτικό και οικογενειακό του περιβάλλον.

Δεν θα αναφερθώ στα στοιχεία της υπόθεσης, καθώς η γραμμική αναπαραγωγή της ιστορίας θα αδικούσε την απόπειρα του συγγραφέα να συνταιριάξει το κείμενο με την μυθοπλαστική πραγματικότητα. Θα επισημάνω μόνο τους λόγους για τους οποίους Η λάσπη παρουσιάζει αρκετά προβλήματα.

Πρώτο και κυριότερο είναι ότι η λεξιλαγνεία του συγγραφέα τείνει προς τη φλυαρία, αποδυναμώνοντας μια κατά τα λοιπά ενδιαφέρουσα σύλληψη. Αντιστοίχως, η τακτή εναλλαγή εικόνων πάνω στο ίδιο ακριβώς θέμα δεν υποστηρίζεται από κάποιο συναφές περιεχόμενο, μια ανάλυση χαρακτήρων ή κάποιον στοχασμό - κι η επιφανειακότητα οδηγεί γρήγορα σε αναγνωστική κόπωση.

Οι γρήγοροι, αγχωτικοί ρυθμοί της γραφής, μπορεί να εντυπωσιάσουν δημιουργώντας ένα αίσθημα πανικού κι ασφυξίας που λειτουργεί σαν αντανάκλαση της χαοτικής σκέψης του αφηγητή -- αλλά ταυτόχρονα ως κείμενο είναι ανοργάνωτο, καθώς δεν επιτρέπει στην πλοκή να αναπτυχθεί πειστικά ως ιστορία τρισδιάστατων προσώπων.

Η σωματικότητα εμφανίζεται σε σκηνές άμεσου ρεαλισμού, αλλά  παρουσιάζεται μόνο στην αρνητική της μορφή - ο φόβος, η αηδία, η σιχασιά για τις λειτουργίες του σώματος αποδίδονται εναργώς αλλά μονοδιάστατα.

Η ιστορία του κεντρικού ήρωα εξελίσσεται αργά, και ώσπου να φτάσουμε στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, όπου εξηγείται η συμπεριφορά του και τα κομμάτια του παζλ τοποθετούνται στις θέσεις τους, ο αναγνώστης έχει ήδη υποστεί την επαναληπτικότητα, τη λεκτική ακράτεια και την απουσία αφηγηματικού μέτρου.

Το βιβλίο μοιάζει με πλεκτό που αν και κοσμείται από ωραία σχέδια, είναι χαλαρά υφασμένο και σε αρκετά σημεία ξεχειλώνει. Στα θετικά τού βιβλίου προσμετράται η ιδέα μιας υπαρξιακά σημαίνουσας ιστορίας, και η απόπειρα μιας ανορθόδοξα αναπτυσσόμενης πλοκής. Δυστυχώς το αποτέλεσμα απογοητεύει ήδη από τη μέση της ιστορίας, ματαιώνοντας τις αναγνωστικές προσδοκίες.

Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Το Πέρασμα

Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Το Πέρασμα, Μεταίχμιο

Το πρόσφατο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη πραγματεύεται ένα θέμα τρέχον και δυσάρεστο: το ναυάγιο ενός καραβιού γεμάτου πρόσφυγες σε ένα μικρό αιγαιοπελαγίτικο νησί. Οι αντιδράσεις των ντόπιων, και ο αγώνας των προσφύγων για την επιβίωση αναλύονται στα 32 σύντομα κεφάλαια του βιβλίου. Η γραφειοκρατία, η απουσία οργάνωσης των Αρχών, οι προκαταλήψεις και ο φόβος των κατοίκων,  καθώς και οι αντίξοες καιρικές συνθήκες, δημιουργούν μίαν ασφυκτική κατάσταση φυσικού και συναισθηματικού εγκλωβισμού που καταλήγει σε μία σειρά από εξωτερικές και εσωτερικές συγκρούσεις.

Η πραγμάτευση ενός επίκαιρου θέματος ενέχει σημαντικές δυσκολίες. Ένας από τους κινδύνους τους οποίους ο Τζαμιώτης δεν αποφεύγει εντελώς, σε κάποια σημεία, είναι η μετατροπή -τουλάχιστον όσον αφορά το ύφος – του λογοτεχνικού κειμένου σε χρονογράφημα.

Στην προσπάθειά του επίσης να παρουσιάσει το μέγιστο αριθμό ζητημάτων που συνδέονται με το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης, ο Τζαμιώτης επιδεικνύει μια  πανοραμική ματιά η οποία όμως δεν εμβαθύνει στον κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά. Για να είχε επιτύχει κάτι τέτοιο θα έπρεπε ίσως το βιβλίο να ήταν διπλάσιο σε έκταση, έτσι ώστε να αναλυθούν οι καίριες σκέψεις ή τα θεμελιώδη κίνητρα του κάθε χαρακτήρα. Το αποτέλεσμα, κατά τη γνώμη μου, είναι να μην δένεται ο αναγνώστης συναισθηματικά με τους ήρωες, να μην νοιάζεται για την τύχη και την προσωπική τους εξέλιξη μες στην ιστορία. 

Αν ο Τζαμιώτης είχε επιλέξει να εστιάσει σε τρία ή τέσσερα, αντί για είκοσι πρόσωπα, πιστεύω ότι η ιστορία θα είχε μεγαλύτερη ένταση. Ένα βιβλίο που λόγω του θέματός του θα περίμενε κανείς να εγείρει έντονα συναισθήματα, αποτυγχάνει να συγκινήσει πραγματικά τον αναγνώστη, καθώς η ευρύτητα της ματιάς λειτουργεί εις βάρος της αφηγηματικής εμβάθυνσης.

Ας προσθέσω ακόμα ότι σε κάποια σημεία της πλοκής δίνεται η εντύπωση ότι προκειμένου να καλυφθούν οι αντιδράσεις όλου του χωριού, ο Τζαμιώτης οδηγείται στη δημιουργία διηγηματικών τύπων (ο υπαστυνόμος, ο ανθυπολοχαγός, ο πρόεδρος του χωριού, η φουρνάρισσα, ο αγροτικός γιατρός, κλπ) που στερούνται ιδιαίτερων διαστάσεων.

Το θέμα είναι πολύ καλό, η γλώσσα του Τζαμιώτη είναι -όπως πάντα- καλοδουλεμένη, και η προσέγγισή του σε ένα τόσο περίπλοκο πρόβλημα στέκει μακριά από ιδεοληψίες. Ωστόσο, η απουσία εμβάθυνσης στους λογοτεχνικούς ήρωες στερεί από Το Πέρασμα ένα από τα βασικά συστατικά ενός πολύ καλού μυθιστορήματος.

Εύα Στάμου Η εκδρομή

Εύα Στάμου, Η εκδρομή (Αρμός)

Η εκδρομή της Εύας Στάμου ξεκινά με έναν χωρισμό. Ακολουθεί η διεισδυτική περιγραφή ερωτικών περιπετειών μικρής διάρκειας, πριν ο φακός εστιάσει στην απόπειρα των δύο χαρακτήρων να ανοιχτούν, ο ένας στον άλλον, σωματικά και συναισθηματικά.

Ένα ολιγοήμερο ταξίδι μακριά από την Αθήνα προσφέρει, υποτίθεται, τις ιδεώδεις συνθήκες για να ευοδωθεί η επαφή τους, σεξουαλικά και ψυχικά. Και πράγματι, τα όσα θα διαδραματιστούν μεταξύ του Παύλου και της Νάντιας οδηγούν σε μια κορύφωση την επαφή τους, και μαζί στην ολοκλήρωση της πολύ μεστής αφήγησης του Πρώτου Μέρους, δημιουργώντας στον αναγνώστη την έντονη επιθυμία να μάθει, όχι μόνο πώς θα εξελιχθεί η σχέση των πρωταγωνιστών, μα και τους πραγματικούς λόγους που διέπουν την συμπεριφορά τους. Το Δεύτερο Μέρος πετυχαίνει και τους δύο στόχους, καθώς αναδεικνύει τους πόθους και τα πάθη των ηρώων με τρόπο που διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον.

Οι δορυφορικοί χαρακτήρες είναι ιδιαίτερα εναργείς, ίσως λόγω της ρεαλιστικότητας που διέπει το κείμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα δύο κεφάλαια με τις συνεδρίες, όπου η συγγραφέας φαίνεται να κρατά ίσες αποστάσεις από την θεραπεύτρια και τον θεραπευόμενο, αποφεύγοντας την παγίδα του διδακτισμού. Το γεγονός ότι κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δεν ωραιοποιείται, τους καθιστά παραδόξως πιο συμπαθείς, καθώς ο αναγνώστης εισέρχεται ανεπαίσθητα στη σκέψη τους, μοιράζεται φαντασιακά τις αγωνίες, τις αμφιβολίες και τους πάθη τους.

Η γραφή της Στάμου είναι ρέουσα, ευθύβολη, παραστατική.  Γνωρίζει το υλικό της, και σμιλεύει τους χαρακτήρες με ακρίβεια και δίχως ηθικολογίες - ούτε τους εξιδανικεύει ούτε τους δαιμονοποιεί. Η ματιά της, ή μάλλον το αυτί της, ξέρει πώς να συλλαμβάνει τη χροιά των λόγων μα και των κινήσεων που συνθέτουν την αέναη διαλεκτική του κάθε χαρακτήρα τόσο με τον ερωτικό του σύντροφο, όσο και με τον εαυτό του.

Η ιστορία με απορρόφησε χάρη στην αβίαστη αφήγηση και την γεμάτη εναλλαγές εστίαση στα βιώματα της οργής, της προδοσίας, της ζήλειας, του πόθου, και της ελπίδας πως κάτι διαφορετικό θα συμβεί στην επόμενη συνάντησή μας με τον άλλον, στο επόμενο ραντεβού ευάλωτων ψυχών και γυμνών σωμάτων.

Κάποιοι συγγραφείς ξέρουν πώς να φωτίζουν τις αθέατες πλευρές του ψυχισμού μας. Κάποιοι άλλοι γνωρίζουν πώς να αφηγούνται μια ιστορία. Με το νέο της μυθιστόρημα, η Εύα Στάμου επιβεβαιώνει πως έχει το χάρισμα και για τα δύο.

Ρέα Γαλανάκη: H Άκρα Ταπείνωση

Ρέα Γαλανάκη, H  Άκρα Ταπείνωση (Καστανιώτης)

Το νέο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη εκτυλίσσεται στην Αθήνα του σήμερα, μια πόλη ρημαγμένη από την πολιτική και οικονομική κρίση, όπου οι κάτοικοί της υποφέρουν και νοσούν, ψυχικά ή σωματικά, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο.

Τα γεγονότα που συγκλόνισαν την Αθήνα την τελευταία πενταετία -- οι  συγκεντρώσεις των αγανακτισμένων στο Σύνταγμα, ο ρατσισμός κατά των μεταναστών, οι υλικές καταστροφές κεντρικών σημείων της πόλης, οι συγκρούσεις των διαδηλωτών με την αστυνομία -- αποδίδονται με ενάργεια κι αφηγηματική ακρίβεια.

Η ερμηνεία των γεγονότων είναι, βέβαια, κάτι το διαφορετικό. Σε κάποιον αναγνώστη που δεν ζούσε εκείνο το διάστημα στην Ελλάδα, μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι υπήρξαν δύο αμιγώς αντίθετοι πόλοι που έδρασαν κατά τη διάρκεια της αναταραχής: οι νέο-ναζί της Χρυσής Αυγής από τη μία, και οι νεαροί  «μαχητές», επαναστάτες που αγωνίστηκαν κατά του κρατισμού και του φασισμού από την άλλη. Προσωπικά θεωρώ ότι υπήρξαν κι άλλες διαστάσεις στην ρητορική κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και την συνακόλουθη –έως σήμερα- έξαρση του λαϊκισμού, αρκετές γκρίζες περιοχές ιδεολογικού ψυχισμού που στο βιβλίο παραμένουν ανεξερεύνητες.

Ο τρόπος που χειρίζεται η συγγραφέας τους χαρακτήρες τρίτης ηλικίας-οι δύο βασικές ηρωίδες έχουν περάσει τα εξήντα- επιτυγχάνει να φωτίσει με επιτυχία όχι μόνο τον εσωτερικό τους κόσμο, αλλά και γεγονότα που αφορούν τη γενιά του Πολυτεχνείου και τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους βιώθηκαν από ανθρώπους διαφορετικής κοινωνικοοικονομικής τάξης. Οι χαρακτήρες των νεαρών πρωταγωνιστών, αντιθέτως, αν και αφηγηματικά ενδιαφέροντες, φαίνεται να έχουν στηριχθεί αρκετά σε στερεότυπα που κάποιες στιγμές αδικούν, και κάποιες άλλες ωραιοποιούν, τη νέα γενιά.

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει επίσης ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας περιγράφει την καθημερινό βίο των αστέγων, τους λόγους που οδηγούν κάποιους στη ζωή στο δρόμο, τον αγώνα τους για την επιβίωση ή και την επικράτηση, καθώς και τους μεταξύ τους κώδικες επικοινωνίας. Η σύνδεση της ζωής κάποιων εκ των πρωταγωνιστών με την ψυχική νόσο δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αφού όπως καταδεικνύουν και οι συναφείς έρευνες, αρκετοί άνθρωποι προτιμούν να κοιμούνται στο δρόμο, από το να ζουν ναρκωμένοι από τα ψυχοφάρμακα και υπό την στενή επιτήρηση ιατρών και συγγενών – ή, ακόμα χειρότερα, σε κάποιο ίδρυμα.

Η λυρική γλώσσα των πρώτων κεφαλαίων υποχωρεί σταδιακά καθώς οι αστές ηρωίδες αναγκάζονται να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους και καταστάσεις εντελώς διαφορετικές από αυτές που έχουν συνηθίσει να βιώνουν στον προστατευμένο και ταυτόχρονα αποστειρωμένο από πάθη κόσμο τους.

Η Άκρα Ταπείνωση είναι ένα πραγματικά καλογραμμένο, σύγχρονο μυθιστόρημα για τη ζωή ευάλωτων και περιθωριακών ομάδων την εποχή της κρίσης, που αφορά κάθε αναγνώστη της καλής πεζογραφίας.

Δημήτρης Οικονόμου: Οι Εγκλωβισμένοι

Δημήτρης Οικονόμου, Οι Εγκλωβισμένοι (Ίκαρος)

Το μυθιστόρημα του Δημήτρη Οικονόμου είναι ένα ακόμα βιβλίο για την Κρίση. Ξεκινά με μια λεπτομερή περιγραφή των συνηθειών και της συμπεριφοράς του μεσήλικα πρωταγωνιστή, του κυρίου Βασίλη, που διατηρεί φωτοτυπικό κατάστημα σε μια Αθήνα σκοτεινή, θλιβερή, ρημαγμένη.

Οι πρώτες είκοσι σελίδες παρουσιάζουν ενδιαφέρον το οποίο όσο προχωρά η ιστορία –και παρά την εισαγωγή της δεύτερης βασικής ηρωίδας, της Μαίρης- εξανεμίζεται ακριβώς λόγω των φλύαρων περιγραφών που δεν μας συστήνουν καλύτερα τους κεντρικούς ήρωες και τους επιμέρους χαρακτήρες, ούτε αναπτύσσουν την πλοκή, απλώς γεμίζουν σελίδες με περιστατικά από την καθημερινότητά τους -- με μοναδικό, κατά τη γνώμη μου, σκοπό οι ήρωες να γίνουν πιο στέρεοι και αληθοφανείς.

Η γλώσσα του βιβλίου είναι προσεγμένη κι οι χαρακτήρες πειστικοί, αλλά ο διδακτισμός και η συναισθηματολογία κουράζουν. Παρόλο που κάποια αποσπάσματα της ιστορίας κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη, το συνολικό αποτέλεσμα είναι αδύναμο καθώς η πολυαναμενόμενη κορύφωση δεν έρχεται ποτέ.

Από ένα σημείο και μετά η ιστορία είναι προβλέψιμη, και τα κλισέ για τους αδικημένους Έλληνες πολίτες και τις δυνάμεις που τους μάχονται και τους εγκλωβίζουν σε μια τραγική, αδιέξοδη καθημερινότητα όπου η μόνη λύση είναι η φυγή, δεν έχουν να προσφέρουν κάτι ιδιαίτερα βαθύ στον συστηματικό αναγνώστη της σύγχρονης λογοτεχνίας.

Η παρουσίαση της Αθήνας αποκλειστικά ως τόπου όπου μόνο δυσάρεστα κι επικίνδυνα γεγονότα μπορεί να συμβούν, η μόνιμη θλίψη των ηρώων, και η φημολογία για το τείχος που χτίζεται στα όρια της πόλης ενέχουν στοιχεία θρίλερ ή έργου επιστημονικής φαντασίας- στοιχεία που δεν απογειώνονται ούτε αξιοποιούνται επαρκώς.  Αντιθέτως, χάνονται μέσα στην μελό αισθηματολογία και την απαλλαγή των ηρώων από κάθε ευθύνη για την οικονομική και κοινωνική κρίση που βιώνουν, σε σημείο που μετατρέπονται σε απόλυτα θύματα μιας νοσηρής κατάστασης που δεν είναι σαφές πώς δημιουργήθηκε, και από την οποία προσπαθούν διαρκώς να αποδράσουν.

Η φιλοσοφία του βιβλίου δεν με βρίσκει σύμφωνο, αλλά νομίζω ότι δεν είναι αυτός ο λόγος που δεν το απόλαυσα. Η αιτία, πιστεύω, είναι ότι πρόκειται για ένα ανάγνωσμα επίπεδο, που παρά τα επιμέρους θετικά στοιχεία του, σύντομα προκαλεί την πλήξη του αναγνώστη.