Δευτέρα 6 Μαΐου 2013

Νίκος Δαββέτας: Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη



Νίκος Δαββέτας, Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη, Μεταίχμιο.

Στο νέο βιβλίο του ο Νίκος Δαββέτας χρησιμοποιεί μία αστυνομική ιστορία ως όχημα για να ασκήσει κριτική στους αριστερούς που μετανάστευσαν στη Γαλλία λόγω των πολιτικών συνθηκών, από το '40 ως τα μέσα του '70, και κατάφεραν να πάρουν, είτε το άξιζαν, είτε όχι, τον τίτλο του διανοούμενου. Αριβίστες, ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, αποφασισμένοι να καταστρέψουν επαγγελματικά όσους αντιστέκονται στα σχέδιά τους, θα έφταναν άραγε και στο φόνο προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους;

Το μυθιστόρημα, όπως συμβαίνει και με άλλα βιβλία του ίδιου συγγραφέα, ξεκινά από μία καλή ιδέα, που απασχολεί το πολιτικοποιημένο κοινό την στιγμή που γράφεται, και που υποστηρίζεται από έρευνα σε σχετικά αρχεία, αλλά η οποία εξαντλείται γρήγορα, χωρίς να αναδεικνύει κάποιον λογοτεχνικό ήρωα που θα αγγίξει τον αναγνώστη, ή κάποια προσωπική ιστορία που θα συγκλονίσει με το βάθος και την σημασία της.

Καλογραμμένο (χωρίς να αποφεύγει κάποια κλισέ), ενδιαφέρον (κυρίως για όσους κινούνται στον κύκλο της Αριστερής διανόησης), σέβεται τον αναγνώστη, αλλά δεν απογειώνεται λογοτεχνικά, καθώς δεν καταφέρνει να υπερβεί τα -δυσδιάκριτα στις μέρες μας- όρια της δημοσιογραφικής έρευνας ώστε να γίνει καλή πεζογραφία.

Τα αρνητικά στοιχεία του βιβλίου είναι η απουσία ουσιαστικών ανατροπών, το βιαστικό (η λέξη που μου έρχεται είναι 'τσαπατσούλικο') τέλος, και η έλλειψη πολυφωνικότητας των πρωτοπρόσωπων αφηγήσεων - έπρεπε διαρκώς να ελέγχω από παρακείμενα στοιχεία ποιοι μιλούν, για να κατανοήσω το ακριβές νόημα των λόγων τους.

Το κύριο όμως πρόβλημα, κατά την άποψή μου, είναι ότι το κείμενο δεν είναι αρκετά στοχαστικό: δεν διεγείρει τη σκέψη του αναγνώστη, ούτε τον θέτει ενώπιον των δικών του εμμονών, προκαταλήψεων, και των όποιων ψυχικών ή ιδεολογικών του ορίων. Ο αναγνώστης παρακολουθεί απ' έξω τα όσα εκτυλίσσονται στο αφήγημα. Κι αυτός νομίζω ότι είναι ένας από τους λόγους που, αν και το διάβασα πολύ ευχάριστα και γρήγορα, πρόκειται για ένα βιβλίο μάλλον επικαιρικό, που δεν νομίζω να επισκεφτώ ξανά, για να βρω στις σελίδες του κάτι που μπορεί να με κινήσει θυμικά ή διανοητικά - όπως συμβαίνει με τα βιβλία καλής λογοτεχνίας.